Mercer, CFA Enstitiüsü Monash Üniversitesi’nin ortak çalışması olan ‘Global Pension Index 2023(Küresel Emeklilik Endeksi)’ ülkelerin emeklilik sistemlerini incelerken, güçlü ve zayıf yönlerini ortaya koyuyor. Türkiye’de emeklilik sisteminde kaçıncı sırada geliyor? Emeklilik sistemleri dünyada alarm veriyor olabilir!
Kaynak: https://t.co/jGDugHc6Bd
Küresel Emeklilik Endeksi 2023 yılı verilerinde dikkat çeken bir ifadeyle başlangıç yapıyor: “Dünya Ekonomik Forumu’nun da uyardığı gibi: ‘İnsanlık tarihinde ilk kez 65 yaş ve üzeri kişilerin sayısı beş veya daha küçük yaştaki çocukların sayısını geçiyor.'”
Raporda dünyanın en iyi emeklilik sistemi ve emeklilik maaşları inceleniyor. En yüksek puana sahip olan ülke 85.0 puan ile Hollanda olurken, onu 83.5 puanla İzlanda ve 81.3 puanla Danimarka izliyor.
Puanlama sisteminde 3 ana kriter rol oynuyor: Yeterlilik (%40), sürdürülebilirlik (%35) ve bütünlük (%25).
Doktora çalışmasını yapay zekanın emek piyasasındaki yeri üzerine yapan Tuğba Özay’ın incelediği raporda, en düşük puan 42,3 ile son sırada Arjantin geliyor.
47 ülke içinde Türkiye ise 46,3 puanla alarak 43. sırada yer alıyor: Türkiye’nin 3 kriterde ise puanları; yeterlilik 46,5, sürdürülebilirlik 31,1 ve bütünlük 67,3 oluyor.
‘A’ kademesi için, birinci sınıf ve güçlü geliri olan bir emeklilik sistemi olarak tanımlanıyor.
‘B+’ ve ‘B’ kademelerdeki emeklilik sistemleri sağlam bir yapı ve pek çok iyi özelliğe sahip ancak bazı iyileştirmeler gerektiği görülüyor.
‘C+’ ve ‘C’ kademeleri de iyi sistemler olsa da yapısal olarak ele alınması gereken büyük riskler ya da eksikler içeriyor. Bunlar olmadan uzun vadede sürdürülebilirliği sorgulanıyor.
Türkiye’nin bulunduğu ‘D’ kademede İstenilen özellikler bulunurken, önemli zayıflıklar ve/veya eksiklikler de var.
‘E’ kademe erken aşamada ya da zayıf bir sistem olarak görülüyor.
Raporda 3 değerlendirme öne çıkıyor. Çoğu ülkenin emeklilik sisteminde, yaşlanan nüfus, artan kamu borçları ve yüksek enflasyon baskı oluşturuyor.
Doğum oranlarındaki düşüş, birçok ekonomi ve emeklilik sistemini de uzun vadede baskılıyor.
Yapay zekanın, verimli ve bilinçli karar alma yetisine güvenilerek emeklilik sistemlerinde iyileştirme potansiyeline sahip olduğu görülürken, emeklilik sistemlerinde tek bir doğru olmadığı da vurgulanıyor.
Ülkelerin emeklilik sistemlerinde sorunları gidermeleri ve iyileştirmeler için de Dünya Ekonomik Forumu referanslı önerilerde bulunuluyor.
WEF, üç temel alanı vurgularken, herkesi kapsayan “güvenli” emeklilik sağlanması, iyi yönetilen ve uygun maliyetli emeklilik planlarına erişimin kolaylaştırılması ve katkı payı oranlarının artırılmasına yönelik girişimlerin desteklenmesi.
Emeklilik gelirlerinin ve sistemlerin uzun vadeli sonuçlarını iyileştirmek için de uygulanabilecek bir dizi reform sıralanıyor:
-
Bireysel emeklilik sisteminde kapsamın arttırılması, zoraki veya otomatik katılım olmadan tasarruf olmayacağının kabul edilmesi,
-
Emeklilik yaşını artırarak, kamunun finanse ettiği emeklilik sisteminin maliyetlerinin azaltması,
-
İleri yaşlarda işgücüne katılımın teşvik edilmesi,
-
Kamu sosyal güvenlik sistemine bağımlılığı azaltmak için ek özel tasarrufların teşvik edilmesi,
-
Cinsiyete dayalı ayrım ve azınlık grupları için önlemlerin alınması,
-
Emeklilik tasarruf sisteminden, emeklilik öncesi çıkışların azaltılması,
-
Bireysel emeklilik planlarının yönetiminde iyileştirilme.
