İkinci el telefon alırken dikkat! Bu belirtiler varsa cihazınızı kontrol edin… ‘Tüm bilgilerinize erişiyorlar’

“`html

Küresel ekonomik dalgalanmalar ve artan enflasyon, birçok sektörü derinden etkileyen önemli değişimlere neden oldu. Özellikle teknoloji dünyasında, tüketicilerin bütçelerini daha dikkatli yönetme zorunluluğu, yenilenmiş ve ikinci el akıllı telefonlara olan talebi önemli ölçüde artırdı.

2024 Mobil Dünya Kongresi’nde yayımlanan bir rapora göre, 12 Avrupa ülkesinde yapılan araştırmalarda katılımcıların çoğu, yenilenmiş ya da ikinci el bir akıllı telefon edinmeyi düşündüğünü belirtiyor.

Bu iki tür cihaz, maliyet avantajı sağlamanın yanı sıra, sürdürülebilirlik açısından da önemli katkılarda bulunmaktadır. Tüketiciler, yeni teknolojilere daha erişilebilir bir şekilde ulaşırken, çevresel etkiyi azaltma konusunda da daha fazla bilinçlenmektedir. Ancak, hem yenilenmiş hem de ikinci el bir akıllı telefon alırken dikkatli olmak büyük bir önem taşıyor…

Peki, alım sırasında nelere dikkat edilmelidir? Kullanıcılar hangi risklerle karşılaşabilir?

Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Görsel İletişim Tasarımı Anabilim Dalı Başkanı ve Bilişim Teknolojileri Uzmanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık ile bu konuyu detaylı bir şekilde inceledik.

DİKKAT! İKİNCİ EL TELEFONLARDA CASUS YAZILIM RİSKİ VAR

İkinci el telefon alırken en büyük risklerden birinin, cihazın donanım veya yazılım sorunlarına sahip olma ihtimali olduğunu aktaran Prof. Dr. Ali Murat Kırık, şu ifadeleri kullandı:

“Eğer bir akıllı telefonda ekran dokunmatik sorunları, kısalmış batarya ömrü ya da sıvı teması gibi problemler varsa, bu durum kullanıcı deneyimini olumsuz yönde etkileyebilir. Yazılım konusunda ise, cihazın orijinal yazılımında yapılan değişiklikler, kişisel verilerin tehlikeye girmesine neden olabilir. Ayrıca, cihazın IMEI numarasını kontrol ederek çalıntı ya da yasaklı bir durumda olmadığından emin olunmalıdır. Bu unsurlar çok dikkate alınmalı, ancak en önemli risk casus yazılımlar.”

“Casus yazılımlar, telefon sahiplerinin bilgisi olmadan cihaza yerleştiriliyor” diyen Prof. Dr. Kırık, “Eğer telefon formatlanmış gibi gözükse bile, bazı casus yazılımlar sistemin derinliklerine gizlenir ve silinmeden çalışmaya devam edebilir” şeklinde konuştu.

TELEFONDA CASUS YAZILIM OLUP OLMADIĞINI ANLAMAK MÜMKÜN MÜ?

Bu sorunun cevabı “Bir telefonda casus yazılım olup olduğunu anlamak pek kolay değildir çünkü bu yazılımlar genellikle gizlenmek üzere tasarlanmıştır” diyen Prof. Dr. Kırık, belirli işaretler olduğunun altını çizdi:

“Cihazın beklenmedik bir şekilde ısınması, pilin aniden tükenmesi veya arka planda tanımadığınız uygulamaların çalışması, bir sorun olduğuna işaret edebilir. Bununla birlikte, kesin bir güvenlik sağlamak için en etkili yol, telefonu fabrika ayarlarına döndürüp güvenilir bir yazılım yüklemektir. Ayrıca, ikinci el telefon alımında, güvenilir satıcılardan veya yenilenmiş cihaz garantisi sunan platformlardan alışveriş yaparak bu tür riskleri azaltmak mümkündür.”

CASUS YAZILIMLAR KİŞİSEL BİLGİLERİ ELE GEÇİREBİLİR

“Casus yazılımlar, kişiler farkında olmadan kişisel bilgilerin kötü niyetli kişiler tarafından ele geçirilmesine neden olabilir ve büyük güvenlik problemleri oluşturabilir” diyen Prof. Dr. Kırık, “Örnek vermek gerekirse, bu yazılımlar sayesinde telefon rehberiniz, mesajlarınız, e-postalarınız, fotoğraflarınız ve hatta konum bilgileriniz üçüncü taraflarla paylaşılabilir. En kötüsü, banka uygulamalarınıza erişim sağlayarak finansal bilgilerinizin çalınmasına neden olabilir. Bu durum, yalnızca maddi kayıplar yaratmakla kalmayıp, kimlik hırsızlığı gibi karmaşık sorunlara da yol açabilir.”
Bu tehlikelerden korunmak için dikkat edilmesi gereken hususları vurgulayan Prof. Dr. Kırık, “İkinci el bir cihaz aldığınızda mutlaka fabrika ayarlarına sıfırlama gerçekleştirmeli ve telefonu en güncel işletim sistemine yükseltmelisiniz. Bunun yanı sıra, cihazda yüklü uygulamaları kontrol ederek tanımadığınız veya şüphe duyduğunuz uygulamaları derhal kaldırmalısınız. Telefon güvenliğinizi artırmak için güçlü bir güvenlik yazılımı kullanmanız da yararlı olacaktır.”

CASUS YAZILIM YÜKLÜ BİR TELEFON ALINMASI DURUMUNDA ATILMASI GEREKEN ADIMLAR

Casus yazılım barındıran bir cihaz edinildiğinde hemen harekete geçilmesi gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Ali Murat Kırık, “Eğer satın aldığınız yer ya da kişi bu yazılımı kasıtlı olarak yerleştirmişse, suç duyurusunda bulunulmalı. Aynı zamanda, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) gibi ilgili kurumlardan yardım talep edilmelidir. Satın alınan yerin müşteri destek birimi ya da tüketici hakem heyeti de bu süreçte devreye sokulabilir.”

YENİLENMİŞ CİHAZLAR NE KADAR GÜVENİLİR?

Son yıllarda yenilenmiş telefonlara olan ilginin artması, bu cihazların çoğu zaman ikinci el ürünlerle karıştırılmasına sebep oluyor. Ancak, bu ikisi arasında önemli farklılıklar bulunuyor. Prof. Dr. Ali Murat Kırık, her iki tür cihaz arasındaki farkları şu şekilde özetliyor:

— İkinci el telefonlar genellikle bireysel kullanıcılar tarafından satılmakta ve önceki sahibinin kullanımı sonrası herhangi bir profesyonel işlem görmemektedir. Bu cihazlarda onarım olmadığından, sorunun olup olmadığı tamamen şansa kalmış vaziyettedir. Donanım veya yazılım sorunları barındırma olasılığı ikinci el telefonlarda daha yüksektir.

— Yenilenmiş telefonlar ise genellikle profesyonel servislerde detaylı kontrol ve onarım süreçlerinden geçirilmektedir. Eksik parçalar değiştirilerek, batarya ve ekran gibi kritik bileşenler test edilip fabrika ayarlarına döndürülmekte, böylece yeni bir telefon gibi kullanıma hazır hale getirilmektedir. Yenilenmiş cihazlar çoğu zaman garanti kapsamına alınmakta, bu da kullanıcılara ek bir güvence sağlayarak, genellikle 6 ya da 12 taksit seçeneği sunulmaktadır. Bu sebeple, ikinci el telefon yerine yenilenmiş bir cihaz almak hem daha güvenli hem de ekonomik açıdan daha mantıklıdır.

YENİLENMİŞ TELEFON ALIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN UNSURLAR

Yenilenmiş bir telefon satın alırken dikkat edilmesi gerekenler de Prof. Dr. Ali Murat Kırık tarafından şu şekilde sıralanmıştır: “Yenileme işleminin kim tarafından yapıldığını öğrenmek, ürün ile birlikte sunulan belgeleri dikkatle kontrol etmek oldukça önemlidir. Ayrıca, cihazın onarım geçmişi, test raporları ve yenilenen parçalar ile ilgili bilgileri talep etmek, güvenilir bir alışveriş için faydalı olacaktır. Güvendiğiniz platformlardan veya tanınmış perakendecilerden ürün almak dolandırıcılık riskini azaltacaktır.”

‘İKİNCİ EL CİHAZLARI YENİLENMİŞ ADI ALTINDA SATIŞA SUNULUYOR’

Bazı satıcıların ikinci el cihazları ‘yenilenmiş’ olarak satmaya çalıştığını belirten Prof. Dr. Kırık, “Bu tür dolandırıcılık durumlarında, cihaz yalnızca yüzeysel bir temizliğe tabi tutulmuş ya da basit bir onarım yapılmış olabilir, ancak detaylı bir testten geçmemiştir. Bu durumu önlemek adına ürünün garantisi olup olmadığını sorgulamak, satıcının sunduğu belgelerin doğruluğunu kontrol etmek önemlidir. Ayrıca, cihazın IMEI numarasını sorgulayarak çalıntı ya da yasaklı bir akıllı telefon edinmediğinizden emin olabilirsiniz.” ifadelerini kullandı.

IMEI numaranızı öğrenmek için cihazınızın numara çevirme ekranına *#06# yazabilirsiniz. Ardından e-devlet üzerinden Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun IMEI Sorgulama hizmetini kullanarak, mobil cihazınızın yasal olarak ithal edilip edilmediği ve kayıp/çalıntı olup olmadığını sorgulayabilirsiniz. Bağlantı adresi ise https://www.turkiye.gov.tr/imei-sorgulama’dır.

Fotoğraflar: iStock

“`